فرش اصیلترین هنر ایرانی است و بافت قدیمیترین قالی گره دار موجود در جهان نیز به ایرانیان دوره هخامنشی نسبت داده می شود؛ که پادشاه ایران آن را به رسم هدیه برای همتای سکایی خود فرستاده بود و بعد از ۲۵۰۰ سال این دستبافته کم نظیر از گورهای یخزده سیبری کشف شد. فرش ایران همچنان نیز تحفه مغتنمی برای خارجیها به حساب میآید و حضور آن در هر خانه مایه مباهات است. علاقه غربیها به فرش ایرانی در طول تاریخ به شکلهای مختلفی دیده شده که گاه از سر اشتیاق بوده و یا از سر طمع. اما چند سالی است که شاهد استفاده از طرح ها و نقشمایههای فرش ایران در البسه و پوشاک برندهای معتبر جهانی هستیم.
طرح های گرم و گیرای فرش ایرانی در تقابل با طبع سرد غربی، جلوه ای دیگر می یابند و این یکی از علل توجه خاص آنان به فرش ایرانی است. توجهی که حتی خود ما از آن غفلت کرده و همجواری و همزیستی مدام با فرشهای دستباف برایمان نگاهی از سر عادت را پدید آورده است. هرچند با فربهتر شدن رقبا و دست درازی آنان به سنت های طراحی فرش ایران، دیر یا زود باید برای ادامه حیات این هنر-صنعت اصیل ایرانی طرحی نو افکنده شود.
شاید در نگاه جوان معاصر این طرحهای به اصطلاح سنتی از جلوه چندانی برخوردار نباشند، اما این نقشمایهها همگی از چنان اصالتی برخوردارند که گذر سالها و سدهها نیز نتوانسه آنها را از پای در آورد و هویتشان را از بین ببرد. از در هم آمیختن نگاه معاصر با نقشمایههای سنتی میتوان به نتایج چشمگیری رسید، مشابه امری که در سالهای اخیر، برندهای معتبر غربی نظیر هرمس و گیونچی با اقتباس از نقشههای فرش ایرانی انجام دادهاند. هرچند این نگاه غربی نتوانسته به درستی حق مطلب را ادا کند، چرا که برای استفاده بهتر و صحیحتر از این نقوش و نقشمایهها وجود یک نگاه گرم و گیرای شرقیِ آشنا با رموز نهفته فرش ایرانی ضرورت دارد.
در واقع اگر نگاه شرقی طراحان، به درستی با دیدگاه مسئولان در زمینه ترویج سبک زندگی اسلامی - ایرانی گره زده شود، می تواند نتایج خوبی را در پی داشته باشد. چرا که یکی از مهمترین نمادهای سبک زندگی، در نوع پوشش افراد جامعه خلاصه میشود. در این میان نباید از پتانسیل جشنواره نوپای مد و لباس فجر نیز غافل ماند، زیرا نگاه جدیتر به این جشنواره سبب میشود تا امر مهم طراحی پارچه و لباس هویتمند نیز وارد گود شود؛ البته چندی پیش در همین راستا شاهد رونمایی از سایت بنیاد ملی مد و لباس اسلامی ایرانی نیز بودیم، که اگر بتواند خط سیر خود را به درستی طی کند، مکمل خوبی برای جشنواره فجر به حساب میآید.
توجه به سبک زندگی اسلامی - ایرانی اگر صرفاً نگاهی دورهای نباشد، در دراز مدت، با برنامه ریزی درست و استفاده از هنرمندان خُبره در زمینههای مرتبط با این امر، می تواند نقش مهم و اثرگذاری را در طراحی پارچه و لباس کشور ایفا نماید؛ آنچنانکه حتی قادر است در خارج از مرزهای فرهنگی کشورمان نیز مطرح گردد و به حق دربردارنده نگاهی اسلامی- ایرانی باشد.
+لازم به ذکر است که این مطلب را پیشتر با عنوان «گره در مد اسلامی- ایرانی»، جهت انتشار در سایت نشریه تحلیلی هنر و طراحی خط به نگارش درآوردم.